شهروندی شهری: حقوق و تکالیف شهروندان در شهر تهران. ملیحه شیانی، حنان زارع.

چکیده بی‌تردید شهروندی شاخصی کلیدی برای جوامع مدرن محسوب می شود و مهمتر آنکه شهروندی دارای مجموعه گسترده‌ای از حقوق و تکالیف مدنی، سیاسی و اجتماعی است که می­تواند در عرصه شهر تبلور یابد. شکل­گیری شهروندی در ایران را می­توان در دو سطح «شهروند ملی» و «شهروند شهری» بررسی کرد. در واقع شهروند شهری سوگیری‌‌های افراد نسبت به استحقاق در برخورداری از خدمات شهری مختلف، برابری در فرصت‌های عمومی و بهره‌مندی از امکانات و رفاه شهری است که با مجموعه‌ای از مسئولیت‌ها، تمایلات کنشی افراد پیرامون تعهدات و مشارکت در امور شهر همراه می­شود. «شهروند شهری» بر دو بعد اساسی "حقوق شهروندی" و "تکالیف شهروندی" استوار است که در این پژوهش در میان شهروندان تهرانی مورد بررسی قرار می­گیرد. روش انجام این پژوهش پیمایش با استفاده از تکنیک پرسشنامه بوده و بدین منظور 2400 نفر از افراد 15سال به بالای مناطق مختلف شهر تهران با استفاده از شیوه نمونه‌گیری چند مرحله‌ای انتخاب شده­اند. نتایج نشان می­دهد که 35 درصد مردم شهر تهران میزان برخورداری از حقوق شهروندی را در حد کم، و در مقابل 19 درصد آن را حد زیاد بیان داشته‌اند همچنین زنان تهرانی بیش از مردان به رعایت تکالیف شهروندی، مجردان، کمتر از متأهلان، افراد بدون همسر و همچنین افراد 15 تا 24 ساله جامعه در مقایسه با سایر گروه‌های سنی کمتر به رعایت تکالیف شهروندی می‌پردازند. افراد هر چه سال‌های بیشتری در شهر تهران زندگی کرده باشند، احساس تکلیف بیشتری نموده و نیز بیشتر به رعایت وظایف شهروندی می‌پردازند. بنابراین می‌توان دریافت در عرصه شهری برخورداری از حقوق و رعایت تکالیف بطور یکسان در میان گروه­های اجتماعی توزیع نشده و این امر بایستی در سیاستگذاری­ها و برنامه­ریزی­های شهری مورد توجه قرار گیرد. واژه‌های کلیدی: شهروندی شهری، حقوق، تکالیف، شهروند، تهران